Η νηστεία για την Εκκλησία μας είναι εκείνο το μέσο που σαν άλλο όχημα μας οδηγεί προς την ακόμη καλύτερη προετοιμασία της συνάντησης με τον Χριστό, είτε αυτός είναι νεογέννητος, είτε είναι αναστημένος.
Η λέξη νηστεία είναι σύνθετη λέξη και προκύπτει από το στερητικό «νη» και το ρήμα «εσθίω» και σημαίνει : «δεν τρώω». Πράγματι στην πρώτη Εκκλησία η νηστεία ήταν η αποχή από την τροφή. Λίγο νερό και ψωμί ή όσπρια μαθαίνουμε από τα γεροντικά πως έτρωγαν τόσο οι ασκητές, όσο και οι υπόλοιποι χριστιανοί μία φορά της ημέρας.
Πιθανότατα επειδή αυτό το είδος της νηστείας είχε στοιχεία υπερβολής για τους χριστιανούς του κόσμου , η Εκκλησία δημιούργησε έναν κατάλογο διαχωρισμού των τροφών σε αρτύσιμων και νηστήσιμων. Αρχικά απαγόρευσε όλα εκείνα τα φαγητά που ήταν «αρτυμένα» δηλ. είχαν μαγειρευτεί με καρυκεύματα. Ο λόγος απλός. Το φαγητό την περίοδο της νηστείας υπάρχει μόνο για να καλύψει τις απολύτως απαραίτητες βιολογικές ανάγκες του σώματος και όχι την ευχαρίστηση και την τέρψη της γεύσης. Όποιος έχει επισκεφθεί το Άγιο Όρος ή και άλλα μοναστήρια θα έχει διαπιστώσει πως αυτή τη λογική ακολουθούν ακόμη μέχρι και σήμερα οι μοναχοί. Για το λόγο αυτό άλλωστε κατά τη διάρκεια της «τράπεζας», διαβάζονται κείμενα των Πατέρων τα οποία υπενθυμίζουν τον λόγο ύπαρξης του μοναχού που δεν ζει για να τρώει, αλλά τρώει για να ζει ώστε η βιολογική του ύπαρξη να γίνεται δοξολογία προς το Θεό.
Στις μέρες μας η νηστεία έχει επανέλθει στις συνήθειες πολλών ανθρώπων. Ίσως σε αυτό να έχει βοηθήσει και η τοποθέτηση της ιατρικής η οποία συνιστά αλλαγή διατροφικών συνηθειών του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος λόγω του τρόπου ζωής του στα μεγάλα αστικά κέντρα διατρέφεται με τον χειρότερο τρόπο. Στατιστικές μελέτες δείχνουν πως τα ελληνόπουλα είναι από τα πιο παχύσαρκα παιδιά στην Ευρώπη. Επίσης σε άλλες μελέτες μια σειρά ασθενειών έχουν την αφετηρία τους στην κακή διατροφή σε συνδυασμό με το άγχος και την καθιστική ζωή. Καθόλου τυχαίο δεν είναι η μεγάλη αναφορά ιατρικών περιοδικών για τα οφέλη της μεσογειακής διατροφής, δηλ. της διατροφής η οποία είναι τόσο κοντά στο τρόπο νηστείας την οποία μας διδάσκει η Εκκλησία μας.
«Το μεγάλο διατροφικό πλεονέκτημα της νηστείας είναι η αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών. Έτσι, ενώ η μέση κατανάλωση φυτικών ινών στις αναπτυγμένες χώρες είναι 12-18 γραμ./ μέρα με RDA (μέση ημερήσια διαιτητική πρόσληψη) 30γραμ. τη μέρα παρατηρήθηκε ότι λόγω της αυξημένης κατανάλωσης φρούτων λαχανικών και οσπρίων φτάνει τα 30-42 γραμ τη μέρα. Είναι γνωστό πως οι φυτικές ίνες μειώνουν τα επίπεδα λιπιδίων και γλυκόζης στο αίμα, συμβάλλουν στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας και προφυλάσσουν από ορισμένες μορφές καρκίνου. Επίσης, με την αυξημένη κατανάλωση λαχανικών, φρούτων, ακατέργαστων δημητριακών και λαδιού (κυρίως ελαιολάδου) θωρακίζουμε τον οργανισμό μας με καροτίνες (β-καροτίνη,λικοπίνη ), βιοφλαβονοειδή (κουερσιτίνη)και βιταμίνες που είναι γνωστά πλέον για την αντιοξειδωτική τους δράση και την τόνωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος.» (πηγή: iatronet.gr)
Φυσικά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μπερδέψουμε τη νηστεία μόνο με την αλλαγή διατροφικών συνηθειών προς το υγιεινότερο. Νηστεία χωρίς την πνευματική της διάσταση δεν μπορεί να ωφελήσει την ψυχή μας, που την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι και το ζητούμενο. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι σαν τον αξονικό τομογράφο. Εξετάζει κάθε χιλιοστό της ψυχής μας και εντοπίζει σε ποια σημεία υπάρχει πρόβλημα, ώστε να υπάρξει η ανάλογη θεραπευτική αγωγή από τον πνευματικό, ο οποίος έχει και την ευθύνη της πνευματικής μας υγείας. Να τι γράφει ο Μέγας Βασίλειος για τη νηστεία: «Η νηστεία προφυλάσσει τα νήπια, σωφρονίζει το νέο, κάνει σεβαστό τον γέροντα, διότι τα γεράματα είναι πιο σεβαστά όταν στολίζονται με τη νηστεία. Για τις γυναίκες στολίδι ταιριαστό, χαλινάρι των ακμαίων, φυλακτήριο της συζυγικής ζωής, τροφός της παρθενίας. Τέτοιες μεν είναι οι φροντίδες αυτής για κάθε σπίτι. Πώς δε πολιτεύεται στη δημόσια ζωή μας; Με μιας όλη την πόλη και όλο τον λαό βάζει σε τάξη, κοιμίζει την κραυγή, εξορίζει την μάχη, κατασιγάζει την ύβρη. Ποιού διδασκάλου η παρουσία αποκαθιστά έτσι δια μιας τον θόρυβο των παιδιών, όπως η νηστεία σταματά την ταραχή της πόλεως όταν εμφανισθεί; Ποιος κωμωδοποιός στη νηστεία επροχώρησε; Ποιος ακόλαστος χορός προήλθε από τη νηστεία; Τρυφερά γέλια και πορνικά, τραγούδια και έξαλλοι χοροί αμέσως από την πόλη απομακρύνονται, σαν να έχουν φυγαδευθεί από κάποιο αυστηρό δικαστή, τη νηστεία.»
(Μ. Βασιλείου, Λόγος Β).
Το ερώτημα το οποίο προκύπτει και ίσως περισσότερο στους νέους ανθρώπους είναι για ποιο λόγο θα πρέπει κανείς να νηστέψει. Έχει ο Θεός ανάγκη από τη νηστεία ; Η αλήθεια είναι πως ο Θεός δεν έχει καμία ανάγκη από τη νηστεία μας. Εμείς είμαστε αυτοί που μόνο οφέλη μπορούμε να αποκομίσουμε από μια τέτοια συνήθεια. Πρώτα απ΄ όλα να δοκιμάσουμε τις αντοχές μας. Φαίνεται εύκολο αρχικά το να νηστέψει κανείς. Η αλήθεια είναι πως μόνο φαίνεται, αλλά δεν είναι. Κι αυτό μπορεί να το διαπιστώσει κανείς αρχίζοντας τη νηστεία. Ξαφνικά εκεί που δεν δίναμε σημασία σε τροφές «αρτύσιμες» μπαίνουμε στον πειρασμό να τις δοκιμάσουμε. Και μπορεί για κάποιον που για πρώτη φορά μπαίνει στον κόσμο της νηστείας να φαντάζει περίεργο, για την εμπειρία της Εκκλησίας είναι απολύτως φυσιολογικό. Η διάθεση μας να νηστέψουμε κάνει τον διάβολο να μην μπορεί να ησυχάσει αν δεν μας επαναφέρει στην κατάσταση και στην λογική : «σιγά και τι θα γίνει αν φάω». Δεκάδες ιστορίες και διηγήσεις από τα «Γεροντικά» αφηγούνται όσιους γέροντες οι οποίοι είδαν στρατιές δαιμόνων να πολεμούν ασκητές οι οποίοι τηρούσαν τον κανόνα της νηστείας, κάνοντας υπακοή ουσιαστικά στη διδασκαλία της Εκκλησίας. Ας θυμηθούμε το λόγο του Χριστού προς τους αποστόλους όταν τον ρώτησαν γιατί δεν κατάφεραν να θεραπεύσουν τον δαιμονισμένο νέο. Κι εκείνος τους απάντησε πως μόνο με προσευχή και νηστεία μπορεί κανείς να κερδίσει τη μάχη με τον Σατανά.
Μπορεί όλα αυτά να φαντάζουν εξωπραγματικά ή παραμύθια των «παπάδων» όπως λένε κάποιοι. Όπως όλα στην πνευματική ζωή είναι μια δοκιμασία, έτσι και η νηστεία. Πρέπει να δοκιμαστεί ο καθένας μόνος του για να καταλάβει τις δυσκολίες , αλλά και τις ωφέλειες. Το σίγουρο είναι πως δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να μπορέσει κανείς από τη μια στιγμή στην άλλη να ταξιδέψει μέσα σε αυτό το τεράστιο πέλαγος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής μόνος του χωρίς τη βοήθεια ενός καθοδηγητή ο οποίος θα αναλάβει να δώσει όλες εκείνες τις απαιτούμενες πληροφορίες ώστε το ταξίδι αυτό να γίνει με ασφάλεια και χωρίς «απώλειες». Η ερώτηση που σίγουρα γεννιέται στο μυαλό μας είναι για ποιες απώλειες μιλάμε. Όπως είπαμε και παραπάνω ο πειρασμός παραμονεύει στο κάθε βήμα για να μας βγάλει εκτός. Μόνο τότε θα μπορεί να αισθάνεται ευχαριστημένος για την επιτυχία του. Εκεί χρειάζεται η εμπειρία του πνευματικού μας ο οποίος κάθε φορά που θα νιώθουμε τις δυνάμεις μας να μας εγκαταλείπουν θα είναι έτοιμος να μας δώσει «χείρα βοηθείας».
Για έναν λόγο παραπάνω η νηστεία ταιριάζει και στην ψυχολογία των νέων ανθρώπων οι οποίοι δεν αρέσκονται στα εύκολα και τα συνηθισμένα, αλλά προτιμούν τα δύσκολα και θέτουν τον πήχη ψηλά για το δικό τους ταξίδι μέσα στη ζωή. Φυσικά δεν μπορούμε να ζητάμε από παιδιά και εφήβους να τηρούν αυστηρά την νηστεία, αλλά σίγουρα μπορούμε σε συνεννόηση με τον πνευματικό μας να προσεγγίσουμε όσο γίνεται περισσότερο το νόημα της νηστείας. Στο σημείο αυτό ευθύνη έχουν και οι γονείς οι οποίοι μπορούν να φτιάξουν ένα διατροφικό πρόγραμμα για την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής , ώστε όλη η οικογένεια να το ακολουθήσει. Μαζί με τη χάρη του Θεού, η θετική διάθεση, ο προγραμματισμός και η οργάνωση μπορούν να κάνουν τις σαράντα και πλέον μέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής εμπειρία ζωής.
Κάπως έτσι ξεκινάει το ταξίδι στην πορεία της ανάβασης της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Στην αρχή λίγο δύσκολο, κουραστικό, μονοπάτι στενό γεμάτο από αγκάθια και πέτρες. Μα σιγά – σιγά με μπροστάρη το Χριστό του Σταυρού και του Πάθους, θα τα καταφέρουμε να φτάσουμε μπροστά στο καινό μνημείο μάρτυρες της Αναστάσεως!
ΚΑΛΟ ΣΤΑΔΙΟ!!!
